Δημήτριος Μόσχος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Dimitrios Moschos, Professor, National and Kapodistrian University of Athens

Συνέδριο για τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο από την Ακαδημία Βόλου

Και με τη δική μας συμβολή οργανώθηκε από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, στις 2
Απριλίου στο Βόλο, στο Συνεδριακό Θεσσαλίας (Μελισσάτικα), το τρίτο Συνέδριο της σειράς Θεολογικές Προσωπογραφίες με θέμα «Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος: Θεολογία και εκκλησιαστική ζωή στον Μεσοπόλεμο». Σκοπός του Συνεδρίου ήταν μια πρώτη κατά το δυνατόν εμπεριστατωμένη κριτική μελέτη πτυχών της προσωπικότητας και του πολυσχιδούς έργου του μακαριστού αυτού Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αντιγράφω από το Δελτίου Τύπου.
Στην έναρξη απηύθυναν σύντομους χαιρετισμούς ο Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης και ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος. Στην πρώτη πρωινή συνεδρία, όπου προήδρευσε ο Διευθυντής της Ακαδημίας, πρώτος ομιλητής ήταν ο Δημήτριος Μόσχος (Επίκουρος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος του Δ.Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών), ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Το ιστορικό έργο του Αθηνών Χρυσοστόμου και οι σύγχρονες προκλήσεις της εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας», αποτυπώνοντας τους βασικούς άξονες του ιστοριογραφικού έργου του Παπαδόπουλου μέσα από τη σκοπιά της εποχής του, αλλά και των σύγχρονων εξελίξεων και ερμηνευτικών ρευμάτων στο χώρο
της ιστορίας. Στη συνέχεια, ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος (Λέκτορας Τμήματος Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών) μίλησε με θέμα «Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος ως φοιτητής και διδάσκων της Θεολογικής Σχολής», όπου παρουσίασε στιγμές από τη φοιτητική και ακαδημαϊκή ζωή του Παπαδόπουλου στα διάφορα ιδρύματα όπου φοίτησε (Κίεβο, Αγία Πετρούπολη, Θεολογική Σχολή Τιμίου Σταυρού Ιεροσολύμων, Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ.ά.). Η συνεδρία αυτή έκλεισε με την εισήγηση του Νικολάου Ασπρούλη (Δρ. Φιλοσοφίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και του περιοδικού Θεολογία), ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Οι δυτικές επιδράσεις στην ορθόδοξη θεολογία: π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ και Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος σε διάλογο», όπου συζητήθηκε κριτικά ο τρόπος που οι δύο θεολόγοι προσεγγίζουν τις περιώνυμες «Ομολογίες Πίστεως» του 16ου-17ου αιώνα, με αναφορά στο μεθοδολογικό ερώτημα για το χριστιανικό χαρακτήρα της ορθόδοξης θεολογίας.
Στη δεύτερη πρωινή συνεδρία υπό την προεδρία της Δέσποινας Μιχάλαγα (Λέκτορας Τμήματος Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών), η πρώτη ομιλήτρια Πανδώρα Δημανοπούλου (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Ινστιτούτου Πολιτικών Επιστημών [Παρίσι, Γαλλία] και Zentrum für Zeithistorische Forschung [Πανεπιστήμιο Potsdam, Γερμανία]), μίλησε με θέμα «Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και η μεταρρύθμιση της Εκκλησίας της Ελλάδος: Μεταξύ μεταρρυθμιστών και συντηρητικών, 1923-1938», όπου επεχείρησε να αναδείξει τις μεταρρυθμιστικές πτυχές του έργου του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου παρουσιάζοντας τις περιπέτειες των αλληλοεξαρτώμενων εκκλησιαστικών, πολιτικών και κοινωνικών σχέσεων κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Ο Βασίλειος Κουκουσάς (Αναπληρωτής Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.) μίλησε με θέμα «Οι σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας κατά την περίοδο αρχιερατείας του Αθηνών Χρυσοστόμου», όπου περιέγραψε τον τρόπο που ο Παπαδόπουλος συμπεριφέρθηκε σε επιμέρους ζητήματα των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους. Ο τρίτος ομιλητής Θεοδόσης Τσιρώνης (Δρ. Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Α.Π.Θ.) ανέπτυξε το θέμα «Βασιλευομένη ή Αβασίλευτη Δημοκρατία; Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος απέναντι στα πολιτειακά διλήμματα του Μεσοπολέμου (1924, 1935)», όπου με τη βοήθεια και οπτικοακουστικού υλικού περιέγραψε τη στάση του Αρχιεπισκόπου έναντι των πολιτειακών μεταβολών την εποχή εκείνη.

Στην  πρώτη απογευματινή συνεδρία υπό την προεδρία του κ. Βασίλειου Κουκουσά, ο πρώτος ομιλητής Δημήτριος Μπαλτάς (Δρ. Φιλοσοφίας) παρουσίασε το θέμα «Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και το ρωσικό ακαδημαϊκό τοπίο», σκιαγραφώντας τη θεολογική πραγματικότητα στη Ρωσία (ακαδημίες, σεμινάρια) όπου πήγε να σπουδάσει και ο Παπαδόπουλος στα τέλη του 19ου αιώνα. Τέλος, η κ. Δέσποινα Μιχάλαγα ανέπτυξε το θέμα «Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και το ζήτημα των Εκκλησιών της διασποράς», όπου περιέγραψε τη στάση του Παπαδόπουλου απέναντι στις Εκκλησίες της διασποράς.
Στην τελευταία συνεδρία, υπό την προεδρία του κ. Δημητρίου Μόσχου, ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης (Καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αθηνών) μίλησε με θέμα «Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και η Εκκλησία της Κύπρου», όπου παρουσίασε τον τρόπο θεώρησης της Εκκλησίας της Κύπρου, όπως αποτυπώνεται στο σχετικό έργο του Παπαδόπουλου. Ο Ιωάννης Μπάκας (Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.), στην ομιλία του με τίτλο «Τα ζητήματα των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων (τέλη 19ου – αρχές 20ου αι.) στο έργο του Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου και η οπτική του», παρουσίασε μέσα από διάφορα επώνυμα, αλλά και ανώνυμα κείμενα και επιστολές του Αρχιεπισκόπου την οπτική του σε σχέση με τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων. Το συνέδριο έκλεισε με την εισήγηση του Νίκου Κουρεμένου (Δρ. Κοπτικών Σπουδών), ο οποίος στην ομιλία του «Η θέση του Χρυσόστομου Παπαδόπουλου έναντι των Αρχαίων Ανατολικών Εκκλησιών» έφερε στην επιφάνεια τις ενίοτε άφθονες (περίπτωση της Συριακής Εκκλησίας) ή επιγραμματικές αναφορές του Παπαδόπουλου για τις αρχαίες Ανατολικές Εκκλησίες.

Σε κάθε συνεδρία δόθηκε επαρκής χρόνος για συζήτηση. Το συνέδριο παρακολούθησαν προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές Θεολογίας από τις Θεολογικές Σχολές Αθηνών και Θεσσαλονίκης, όπως επίσης και Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, ερευνητές και εν γένει ενδιαφερόμενοι για το πολυσχιδές έργο μιας εμβληματικής προσωπικότητας, η οποία δέσποσε με την παρουσία της στο εκκλησιαστικό και ακαδημαϊκό τοπίο της Ελλάδας του Μεσοπολέμου.
Με τη σειρά Θεολογικές Προσωπογραφίες, στο πλαίσιο της οποίας έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο συνέδρια, προς τιμήν του Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα (τα πρακτικά του οποίου κυκλοφορούν από το εκδοτικό τμήμα της Ακαδημίας, την Εκδοτική Δημητριάδος, Βόλος 2016) και του Νίκου Νησιώτη (υπό έκδοση), η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου φιλοδοξεί ακριβώς να προωθήσει το σχετικό διάλογο, μακριά από αφοριστικές και εύκολες καταγγελίες. Επιθυμεί να διατρέξει με κριτική ματιά και ψυχραιμία τους σημαντικότερους σταθμούς στην εξέλιξη της νεότερης ελλαδικής θεολογίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στο πολύπλευρο έργο επιφανών προσωπικοτήτων, οι οποίοι καταθέτοντας τον προσωπικό τους μόχθο, ανεξάρτητα από το βαθμό επιτυχίας τους, είχαν εξάπαντος ως έμφυτη αγωνία τη διακονία της ευαγγελικής αλήθειας και τον πλουτισμό τόσο της θεολογίας, όσο και του «Κυριακού σώματος».


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημήτριος Ν. Μόσχος, Αναπληρωτής καθηγητής, ΕΚΠΑ