Το Άγιον Όρος κατά τη ναζιστική κατοχή - Ομιλία Andreas Müller

Με μεγάλη επιτυχία έλαβε χώρα την Παρασκευή 8 Ιανουαρίου 2016 στις 11.00π.μ. η ομιλία του Dr. Andreas Müller, καθηγητή της Εκκλησιαστικής Ιστορίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κιέλου (Γερμανία) στην Αίθουσα Οπτικοακουστικών Μέσων της Θεολογικής Σχολής ΕΚΠΑ.

Ο κ. Müller που είναι διδάκτωρ του Παν/μίου Χαϊδελβέργης και υφηγητής του Παν/μίου Μονάχου (με εργασία για την υπακοή στον Ιωάννη της Κλίμακος) είναι καθηγητής Εκκλησιαστικής και Θρησκευτικής Ιστορίας της Α΄ χιλιετίας στη Θεολ. Σχολή του Κιέλου και μέλος πολλών μεικτών επιτροπών και ομάδων εργασίας Ευαγγελικών και Ορθοδόξων θεολόγων.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε ύστερα από συνεννόηση με τον Επίκουρο Καθηγητή Γενικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ κ. Δημήτριο Μόσχο, ο οποίος προσκάλεσε τον Καθηγητή Μüller να αναπτύξει στο φοιτητικό και ερευνητικό κοινό της Θεολογικής Σχολής καθώς και σε κάθε ενδιαφερόμενο το θέμα: «Μεταξύ εθνικισμού και οικουμενικότητας: το Άγιον Όρος κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής».

Ο ομιλητής παρουσίασε μια ενδιαφέρουσα και λιγότερο γνωστή παράμετρο των σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας κατά την περιόδο της Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα τις σχέσεις Αγ. Όρους και Ναζιστικής Γερμανίας. Το περιεχόμενο της ομιλίας αποτελεί καρπό μιας ευρύτερης έρευνας του Καθηγ. Müller που βασίζεται στην αξιοποίηση αδημοσίευτου αρχειακού υλικού της Γερμανίας αλλά και ιστορικών τεκμηρίων από το Αγ. Όρος.

Κύρια σημεία της ομιλίας αποτέλεσαν: α) η περιγραφή του ιστορικού πλαισίου, δηλαδή της ιδιαιτερότητας του Αγ. Όρους μετά την ενσωμάτωση του στην ελληνική επικράτεια (1912) και την ψήφιση του Καταστατικού Χάρτη (1924) που καθόριζε το νομικό του καθεστώς, αλλά και οι επιδιώξεις των βουλγαρικών δυνάμεων κατοχής για σφετερισμό της αγιορείτικης πολιτισμικής κληρονομίας, β) η παρουσίαση του περιεχομένου και η αξιολόγηση της κοινής επιστολής των αγιορειτών μοναχών προς τον Αδόλφο Χίτλερ, με την οποία ζητούσαν την προστασία της πολιτισμικής κληρονομίας και της διατήρηση των νομικών ιδιαιτεροτήτων του Αγ. Όρους, γ) η παρουσίαση και η αξιολόγηση της επιστολής κάποιων σλαβόφωνων Μονών του Αγ. Όρους προς τον Αδόλφο Χίτλερ, με την οποία ζητούσαν την προστασία από τις «ελληνικές αυθαιρεσίες», δ) η δραστηριότητα των ερευνητικών αποστολών των Γερμανών με επικεφαλής τον διαπρεπή Γερμανό βυζαντινολόγο Franz Dölger και τέλος ε) η παρουσία Γερμανών στρατιωτών στο Αγ. Όρος με σκοπό τον τουρισμό και την αναψυχή.

Ο ζωηρός και σε μάκρος διάλογος που ακολούθησε την ομιλία κατέδειξε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό του ακροατηρίου από το περιεχόμενο της ομιλίας. Θετικότατη εντύπωση προξένησε επίσης η ελληνομάθεια του Καθ. Müller, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα και απάντησε στις ερωτήσεις του κοινού σε άπταιστα ελληνικά. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι η εν λόγω ομιλία αποτέλεσε αφορμή για την έναρξη της διατμηματικής συνεργασίας της Θεολογικής Σχολής Αθηνών με τη Θεολογική Σχολή του Κίελου τα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος ERASMUS.